The District Court

කුරුණෑගල - මගේ නිගමනය වුණේ මෙහෙ තියන උසාවි සහ අධිකරණ කටයුතු බ්‍රිතාන්‍ය රජයේ වියදමින් මේ "බෙල්ලන්ට" ලබා දෙන එක්තරා ආකාරයක විනෝද සංග්‍රහයක් කියලා. ඒ තරම් සුළුවට තමයි මේ මිනිස්සු මේ ආයතන තකන්නේ. අසරණ ජීවිත! ඔවුන්ගේ ප්‍රාදේශීය ප්‍රශ්න වලින් සහ ප්‍රාදේශීය දේශපාලනයෙන් හෙබි පැරණි සාම්ප්‍රදායික ජීවන රටාව, ඊටත් වඩා ආගමික උත්සව, මේ හැම දෙයකම වර්ධනය කඩා වැටෙනවා.

අධිකරණය, ජනප්‍රිය මාතෘකාවන්ගේ මධ්‍ය කේන්ද්‍රය

අලුත් තාලෙට විනෝදයක් ලබන්න ඔවුන්ට තියන අවස්ථා අඩුයි; සැණකෙළි නැහැ, රංගශාලා  නැහැ, සංගීත ශාලා නැහැ. ඡන්ද බලයත් මැතිවරණත් තිබුණ නම් අපේ යාළුවා මොණරසිංහ වුණත් සතුටු වේවි. ඔවුන්ට තියන එකම දේ ඉතින් පොලිස් උසාවියෙන් ලැබෙන උද්වේගය හැරෙන්න වෙන මොකද්ද?

මෙහි තියන දිස්ත්‍රික් උසාවිය මම දැක්කේ මේ නගරේ තියන වඩාත්ම වැදගත්ම ආකර්ෂණයක් දිනාගන්න තැනක් විදිහට. උදේ පාන්දරම මිනිස්සු මෙතනට එකතු වෙනවා. හවස් යාමේ ගෙවල් දොරවල් බලා විසිරිලා යනකන්ම මුළු දවසම ඒ අවට ලැගගෙන එක්කෝ නඩු විසඳනවා බලාගෙන ඉන්නවා, නැතිනම් දුන්න තීන්දු ගැන කතා කර කර ඉන්නවා. මේ ස්ථානය නම් පොළක් වගේ හරිම කලබලකාරියි. තැනක සීත කල බීම විකුණනවා, පුංචි තිරික්කල* හැල්මේ උඩට පහළට යනවා, හිඟන්නන් පුරුදු පරිදි තමන්ගේ රක්ෂාවේ යෙදෙනවා.

Bullock Hackery photographed by Skeen & Co. [Image Courtesy: http://www.imagesofceylon.com ]

පෞද්ගලික කෝන්තර පිරිමසාගැනීම වෙනුවෙන්

පිට දේසක්කාර අධිකාරියකින් වරදකරුවෙක් කළාට ඔවුන්ට විශේෂ කැළලක් ඇති වෙන්නේ නැහැ. ජනසම්මත සිරිත් විරිත් සහ භාෂාවන් හරි හැටි තේරුම් ගන්න බැරි, වෙනත් යම් වාර්ගික නියෝජිතයෙක් අඩමානෙට ලබාදෙන තීන්දු වලින් ඔවුන් ඇත්තටම සතුටකුයි ලබන්නේ. වෙන්න පුළුවන් අන්තිම නරක දේ සිරදඬුවමකට නියම වීම වුණත්, එය ඔවුන්ට අප්‍රසන්න දෙයක් නෙවෙයි.

ඒ ඇරත් මේ ආයතන, පෞද්ගලික කෝන්තර පිරිස්මසාගන්නත් පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. මෙවැනි බොහොමයක් නඩු හරිම විස්තර සහිතව අලංකාරෙට ගෙතෙනවා. අඩන්තේට්ටමක් වුණා කියල බොරු ගොතලා කියලත් වන්දි ඉල්ලනවා. ඇත්තටම හිංසනයක් සිද්ධවෙලා තියනවානම්, පැමිණිලිකාරයා චෝදනාකරන්නේ ඇත්තම වරදකාරයට විතරක් නෙවෙයි, පැත්තකට වෙලා හිටපු එක එක අප්පු සිඤ්ඤොලාටත් ඔහු ඇඟිල්ල දික් කරනවා. (මම මේ නරක තත්වය නිරතරයෙන් නැවත නැවත ඇතිවනවා දුටුවා). සිදුවීමට කිසිම සම්බන්ධයක් නැති ඒ සියලුදෙනාම ඔහුට පෞද්ගලික ඒදිරිවාදිකම් තියන කට්ටිය. ඔහුගේ බලාපොරොත්තුව ඒ අයවත් කොහොම හරි කරලා මේකට පටලවන්න.

Race Trap [Image Courtesy: http://www.imagesofceylon.com ]

මම කලින් කිව්ව වගේ සිංහලයෝ කියන්නේ හරිම සංවේදි ජන කොට්ඨාශයක්. හිත් අමනාපකම් පපු තුරුලෙන්ම පැසවගන්නවා. පළිගැනීම් වලට පිහි පාවිච්චිය දුර්ලභම නැහැ. වරක් යුරේශියානු මිත්‍ර වෛද්‍යවරයෙක් කිව්වා, ඔහු හිතන්නේ, බොහෝ වෙලාවට තවත් එකෙක්ගෙන් තුවාලයක් ලබපු හරි පහරකාපු හරි මනුස්සයෙක්, පහර දීපු එකා එල්ලුම් ගස් යැවීමේ බලාපොරොත්තුවෙන්ම මරණය වැළඳගන්නවා කියලා. ඒ මදිවට තමන්ගේ නෑ-හිතවතුන් පවා මේ සඳහා පොළඹවාගන්නවා. ඒ වෙනුවෙන් ලබාපු තුවාලය සුවපත් කරගන්න උත්සහයක් නොකර නොකා නොබී ඉන්නවා. ඔහු කියන විදිහට, අපිට නිතර නිතර අසන්න ලැබෙන, ප්ලීහාවට හානිකරන බඩේ පිහිඇනුම් පාරවල් කොහොම නමුත් ඇතිකරන්නේ නියම බරපතල් තුවාල. මොකද නිතරම හැදෙන උණ රෝග නිසා අප්‍රමාණ ලෙස මේ ප්ලීහාව විශාල වෙනවා. ඊට පස්සේ ඉතා කුඩා දේකට වුණත්, උදාහරණයක් විදිහට වතු පාලකයෙක්ගේ හැරමිටියෙන් ලබන පහරකට වුණත් තුවාලෙ පෑරෙනවා.

Interior of a Courthouse in Kandyan Province - The Late insurrection in Ceylon (1850) Publisher: Illustrated London News. [Image Courtesy: www.lankapura.com ]

දිස්ත්‍රික් උසාවිය

Punkah Fan is Hanging in Roof

සාමාන්‍යයෙන් මේ රටේ උසාවි ඉතා විශාල, සෙවිලි කරපු, නැතිනම් උළු හෙවිල්ලපු ශාලා. සමහර ඒවායෙ වීදුරු පැතිරාමු තිබුණත් බොහෝ ඒවා සුළඟට විවෘතයි. ඒවායෙ පහත් බැම්මක් පමණක් ශාලාව වටේට යනවා. ඔබ ඇතුළේ වාඩිගත්තොතින්, රැස්කාපු සෙනකගෙ නග්න බාහු, නග්න සිරුරු, ඔළුගෙඩි මේ බැම්මට උඩින් මතු වෙනවා. 

මේ උසාවියේ එක් අන්තයක වාඩි වී සිටින ඉංග්‍රීසි නිලධරයා තමන්ගේ රාජකාරිය නියම ලෙස කළත්, බොහොම වෙහෙස බවක් පෙන්වමින් තමයි වැඩ කරන්නේ. ඔහුගේ හිසට උඩින් පුංකාවක් වැනෙමින් නින්දයනසුළු මධ්‍යාහ්න ග්‍රීෂ්මය පලවා හැරියා. ඔහුට පහළින් භාෂා පරිවර්තක ලෙස කටයුතු කල තෝල්ක මුදලි සිටගෙන සිටියා. ශිෂ්ට රීතින් නිසා උසාවිය ඇතුළේ සිදුවන ගනුදෙනු භාෂා ද්විත්වයෙන්ම සිදු කරන්න අවශ්‍ය වෙනවා. මේ නිලධරයා ස්වදේශිකයෙක් වුවත් ස්වදේශික භාෂාව හොඳින් දන්නා ඉංග්‍රීසිකාරයෙක් වුවත් එය සිදුවන්නේ ඒ විදිහටමයි. ශාලාව මැද්දේ මේසය වටා වාර්තාකරුවෝ කිහිපදෙනෙක් සහ පෙරකදෝරුවෝ කිහිප දෙනෙක් අසුන්ගෙන සිටියා. අනෙක් අන්තයේ තමයි සපත්තු දාපු පොලිස් කාරයොයි විත්තිකූඩුවයි සිරකරුවොයි සිටියේ.

---

[අනුවාදක සටහන:

*- 'Bullock-Hackery' ලෙස මෙහි සඳහන් කරත්ත වර්ගය පිළිබඳ පැහැදිලි වැටහීමක් නැත. බොහෝවිට එය 'Race Trap' වර්ගයට අයත් වහලය රහිත තිරික්කලය විය යුතුය.

]

---

“ආදම්ගේ ශිඛරය මතින් එලිෆන්ටා ගුහා වෙත – ලක්දිව සහ ඉන්දියාවේ රූප සටහන්” : එඩ්වඩ් කාපෙන්ටර්

පස්වන පරිච්ඡේදය : බ්‍රිතාන්‍යය නීති පද්ධතිය සහ බෞද්ධ සිද්ධස්ථාන.

From Adam’s Peak To Elephanta : Sketches in Ceylon and India by Edward Carpenter

CHAPTER V: BRITISH LAW-COURTS AND BUDDHIST TEMPLES.

Kurunegala.—I have come to the conclusion that the courts and judicial proceedings out here are a kind of entertainment provided for the oysters at the expense of the British Government, and that the people really look upon these institutions very much in that light. Poor things ! their ancient communal life and interests, with all the local questions and politics which belonged thereto, and even to a great extent the religious festivals, have been improved away ; they have but few modern joys—no votes and elections such as would delight our friend Monerasingha—no circuses, theatres, music-halls. What is there left for them but the sensations of the police-courts ? The district court here is, I find, the one great centre of interest in the town. Crowds collect in the early morning, and hang about all day in its vicinity, either watching the cases or discussing the judgments delivered, till sunset, when they disperse homeward again. Cooling drinks are sold, beggars ply their trade, the little bullock-hackeries trot up and down, and the place is as busy as a fair. There is no particular stigma in conviction by an alien authority ; there is a happy uncertainty in the judgments delivered by the representatives of a race that has difficulty in understanding the popular customs and language ; and the worst that can happen—namely relegation to prison life—affords a not unpleasant prospect. Besides, these institutions can be used to gratify personal spleen ; cases can be, and frequently are, cooked up in the most elaborate manner. Damages can be claimed for a fictitious assault ; and when an injury has really been done, the plaintiff (and this I find is a constantly recurring difficulty) will accuse not only the author of the mischief, but Tom, Dick, and Harry besides, who have had nothing whatever to do with it, but who are the objects of personal spite, in the hope of getting them too into trouble. The Cinghalese, as I have said before, are a very sensitive people. Any grievance rankles in their bosom, and in revenge they will not unfrequently use the knife. An Eurasian friend, a doctor, says that he quite thinks cases might occur In which a man who had been wounded or assaulted by another would die out of spite in order to get the other hanged !—would connive with his relations and starve himself, and not try to heal the wound. He says however that the cases of ruptured spleen—of which we so frequently hear — are genuine, as frequent fevers often cause Immense enlargement of the spleen, which then bursts for a comparatively slight cause, e.g. a planter and a stick.

The courts In this country are generally large thatched or tiled halls, sometimes with glass sides, but often open to the wind, with only a low wall running round, over which, as you sit Inside, a crowd of bare arms and heads and bodies appears. At one end sits the English official, dutifully but wearily going through his task, a big punkah waving over his head and helping to dispel the slumbrous noontide heat ; below him stands the mudaliar, who acts as Interpreter—for the etiquette properly enough requires that the transactions of the court shall be given in both languages, even though the official be a native or an Englishman knowing the native language perfectly ; at the table in the centre are seated a few reporters and proctors, and at the other end are the prisoners In the dock, and the policemen in their boots.

---

ලක්දිව ගමන් සටහන් පිටු අංක: 36